Trên cơ sở đó, Cục Thi hành án dân sự và Viện KSND TP.HCM đã tiến hành bàn giao khu đất cho Trung tâm Phát triển quỹ đất thuộc Sở TN&MT TP.HCM. Khu đất sẽ do đơn vị này quản lý trong thời gian chờ có phương án sử dụng. 

Về nguồn gốc đất, năm 2004 Bộ Công nghiệp đã có văn bản đồng ý chủ trương cho phép Sabeco di dời văn phòng tại khu đất 2-4-6 Hai Bà Trưng để xây dựng nhà cao tầng theo đề nghị của doanh nghiệp này. 

Sau khi được UBND TP.HCM cấp Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời cho khu đất trên vào năm 2006, Sabeco xin chuyển mục đích sử dụng đất để đầu tư xây dựng cao ốc phức hợp 45 tầng, gồm khách sạn 6 sao, trung tâm thương mại, hội nghị và cao ốc văn phòng cho thuê.

Tháng 10/2007, UBND TP.HCM có văn bản đề nghị Bộ Tài chính có ý kiến về việc Sabeco xin xây cao ốc 45 tầng như nói trên. Trong văn bản trả lời, Bộ Tài chính thống nhất với đề nghị của Sabeco, tuy nhiên lưu ý giá đất tính tiền sử dụng đất phải sát với giá chuyển nhượng trên thị trường. 

Đến tháng 12/2007, UBND TP.HCM chấp thuận giao Sabeco làm chủ đầu tư xây dựng khu phức hợp. Để thực hiện dự án này, trước đó Sabeco đã thành lập Công ty CP BĐS Sabeco. Tuy nhiên đến năm 2013, dự án vẫn chưa triển khai nên Bộ Công thương đã chỉ đạo giải thể doanh nghiệp này.

Dự án được tái khởi động vào đầu năm 2015 khi Sabeco thành lập Công ty CP Đầu tư Sabeco Pearl (Sabeco Pearl) làm chủ đầu tư dự án, các cổ đông gồm Sabeco và 3 công ty khác. Việc đồng ý chủ trương lựa chọn nhà đầu tư mới thay thế để thực hiện dự án có sự chấp thuận của Bộ trưởng Bộ Công thương khi đó là ông Vũ Huy Hoàng. 

Sabeco Pearl có vốn điều lệ khoảng 567 tỷ đồng, các cổ đông sáng lập gồm Sabeco và 3 doanh nghiệp khác. Trong đó, Sabeco góp 26% (18% tiền mặt và 8% giá trị lợi thế được hưởng từ khu đất), 3 cổ đông còn lại góp bằng tiền mặt và tiền sử dụng đất. 

Dự án sau đó được điều chỉnh mục tiêu đầu tư trong đó có office-tel và căn hộ bán. Đến giữa năm 2016, Sabeco thoái vốn thông qua việc bán đấu giá cổ phần cho các cổ đông sáng lập Sabeco Pearl, thu về 195 tỷ đồng. 

Ít lâu sau, 3 cổ đông còn lại cũng lần lượt thoái vốn khỏi Sabeco Pearl, toàn bộ cổ phần của công ty này rơi vào tay của những “đại gia” kín tiếng. 

Bằng những thủ thuật chuyển nhượng vốn lòng vòng, các bên đã “biến” khu đất công hơn 6.000m2 về tay tư nhân. Vụ án đã khiến nhiều cựu lãnh đạo Bộ Công thương, UBND TP.HCM, Sở TN&MT và Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM vướng lao lý. 

Với phương án trên, để bảo đảm quyền lợi của các chủ sở hữu căn hộ nhà chung cư, dự thảo đã quy định một số nội dung như: Thời hạn sở hữu nhà chung cư được xác định theo thời hạn sử dụng của công trình nêu trong hồ sơ thiết kế công trình nhà chung cư được cơ quan có thẩm quyền thẩm định.

Quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư chỉ áp dụng đối với công trình nhà chung cư được cấp Giấy phép xây dựng hoặc có văn bản thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở triển khai sau ngày Luật này có hiệu lực thi hành.

“Luật không áp dụng quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư đối với các nhà chung cư được cấp Giấy phép xây dựng hoặc có văn bản thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở (đối với trường hợp miễn giấy phép xây dựng) trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành (tức là được sở hữu ổn định lâu dài như quy định hiện hành)” – Bộ Xây dựng cho hay.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng bổ sung quy định rõ xử lý nhà chung cư khi hết hạn sở hữu. Theo đó, trường hợp cơ quan kiểm định xác định còn đủ điều kiện sử dụng thì được tiếp tục gia hạn sở hữu nhà chung cư.

Trường hợp nhà chung cư không còn đủ điều kiện sử dụng phải phá dỡ thì chấm dứt quyền sở hữu căn hộ và xử lý như sau: Nếu khu đất vẫn theo quy hoạch được xây dựng nhà chung cư thì các chủ sở hữu được thực hiện xây dựng lại nhà chung cư mới; trường hợp theo quy hoạch không tiếp tục xây dựng lại nhà chung cư thì các chủ sở hữu được bồi thường về đất và bố trí tái định cư theo pháp luật về đất đai.

Đối với phương án 2, Bộ Xây dựng đề xuất thời hạn sở hữu nhà chung cư xác định theo quy định của pháp luật đất đai. Phương án này vẫn giữ nguyên nhà chung cư có thời hạn sở hữu gắn liền với quyền sử dụng đất lâu dài, ổn định.

"Sau khi có ý kiến góp ý liên quan đến nội dung này, Bộ Xây dựng sẽ tổng hợp, cân nhắc thận trọng, đảm bảo hợp hiến, tính thống nhất đồng bộ với hệ thống pháp luật có liên quan, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân để báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định," đại diện Bộ Xây dựng nhấn mạnh.

Đề xuất của Bộ Xây dựng quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư được xác định căn cứ theo thời hạn sử dụng công trình được dư luận rất quan tâm và đã nhận được nhiều ý kiến. 

Theo ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Uỷ ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội, Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) có nhiều điểm đổi mới, trong đó, quy định thời hạn sử dụng chung cư là một đột phá.

Quy định này sẽ giúp người dân tiếp cận nhà chung cư tốt hơn vì trên thực tế không có gì có thể tồn tại vĩnh viễn. Hiện tâm lý của người dân vẫn là sở hữu vĩnh viễn theo kiểu tài sản tích trữ truyền đời qua nhiều thế hệ. Do đó, nếu chuyển sang sở hữu có thời hạn thì người dân sẽ phải cân đối giữa thuê và mua. Lúc đó, giá trị thực của nhà chung cư sẽ sát với giúp giá nhà giảm xuống.

Vị này cho rằng đất cho xây dựng nhà chung cư cũng không thể cấp vô thời hạn. Nếu xác định sở hữu nhà chung cư có thời hạn thì đất xây dựng chung cư cũng nên là thuê có thời hạn để tương thích với nhau. Lúc đó, việc giải quyết chi phí đất và xây dựng loại hình chung cư sẽ cho mức giá hợp lý hơn.

Theo TS. Phạm Duy Nghĩa, miếng đất, căn hộ là tài sản. Luật can thiệp đến tài sản nên người dân, doanh nghiệp đang rất quan tâm. 

TS. Nghĩa đặt vấn đề, nếu đi vào càng chi tiết, càng sâu… chúng ta sẽ càng gặp rất nhiều vấn đề. Nếu đi vào từng luật, chăm chú sửa từng luật thì nguy cơ không nhất quán, không hệ thống.

“Trên một lô đất xuất hiện nhiều tài sản, quyền tài sản khác nhau, nếu ta đăng kí riêng rẽ, sau này chùm tài sản đưa ra tranh chấp, tài sản phái sinh sẽ gây ra rủi ro vì sở hữu đa tầng không được quản lý nhất quán. Sở hữu chung cư 50 hay 70 năm, như vậy là can thiệp vào quyền tài sản. Vậy mục đích cuối cùng là gì, có phải an toàn hay khả năng lưu thông?” – ông Nghĩa nhấn mạnh.

Vị này đề nghị phải quan tâm đến gốc của nó là “quyền tài sản”, “quyền tự do giao dịch”… Quyền của người dân nên quy định trong luật dân sự và không nên thay đổi.

“Chúng ta đừng nên vì mỗi luật riêng mà nên làm tổng thể, đi từ gốc, tỉa bớt cành; trong quy trình này, cố gắng tham vấn ý kiến đa chiều khác. Quyền tài sản của dân, quyền giao dịch của doanh nghiệp không nên nay sửa, mai sửa”, ông Nghĩa nói.

Thời điểm năm 2010 - 2011, Bộ Xây dựng từng đưa ra vấn đề sở hữu nhà. Khi đó, Bộ cho rằng cần nghiên cứu cơ chế về việc sở hữu nhà ở có thời hạn, đặc biệt là nhà chung cư. Việc quy định sở hữu nhà ở có thời hạn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cấp, cải tạo nhà cũ. Bên cạnh đó, cần phát triển đa dạng các loại nhà ở để bán và cho thuê nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường cũng như điều kiện thu nhập của các tầng lớp dân cư; hạn chế, tiến tới chấm dứt việc giao đất lẻ cho các hộ gia đình, cá nhân tự xây dựng nhà ở. Bộ Xây dựng cũng lý giải do giá nhà đất ngày càng tăng cao khiến cơ hội để sở hữu nhà ở riêng của đại bộ phận người dân sẽ khó khăn, vì vậy cần đẩy mạnh phát triển loại hình nhà ở cho thuê. 

Tới năm 2013, trong dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi, Bộ Xây dựng tiếp tục đưa ra hai phương án về thời hạn sở hữu nhà chung cư. 

Mới đây, tại dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến tiếp tục đưa ra đề xuất hai phương án quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư trong đó thời hạn sở hữu nhà chung cư được xác định theo thời hạn sử dụng của công trình.

Theo kế hoạch của Nghị quyết số 50/2022/QH14 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần thứ nhất vào kỳ họp tháng 5/2023 và thông qua vào kỳ họp tháng 10/2023.